Eindhoven anno 1934

Inleiding

Op deze pagina's geef ik een overzicht van het Eindhoven anno 1934. Waarom 1934? Omdat er van dat jaar een oud adresboek is dat ik heb ingescand en bewerkt. In dat "Adresboek der Stad Eindhoven" staan alle adressen met de hoofdbewoners en hun beroep vermeld.
Ik heb boek gesorteerd op adres. Op deze site loop ik die adressen langs, gesorteerd op straten per stadsdeel. Daarbij vergelijk ik de toenmalige stad met hoe het er nu uitziet.

De informatie van het Adresboek 1934 is verrijkt met diverse informatie uit andere bronnen. Af en toe spreken de gegevens elkaar tegen en soms heb ik wat moeten raden en invullen.
Van de inmiddels verdwenen en gesloopte panden heb ik voor zover beschikbaar een fotolink opgenomen. Van de nog bestaande panden heb ik dat i.h.a. niet gedaan. We kunnen ze nog altijd 'live' gaan bekijken.

Opmerkingen, aanvullingen, aanmerkingen, verbeteringen zijn uiteraard welkom (mail).

Zoeken op de pagina's van de site:

Eindhoven is in 1934 een snel groeiende stad van 96.866 zielen aan het begin van het jaar. In november van dat jaar zal de 100.000ste inwoner ingeschreven worden. Groot feest wordt er niet gevierd, want de gevolgen van de economische crisis van 1929 zijn nog voelbaar. Het gemeentebestuur belooft het feest van de 100.000ste, net zoals de feestelijke viering van 700 jaar stadsrechten in 1932, naar een later tijdstip te verschuiven. Samen met de opening van het Van Abbemuseum en de onthulling van het Radiomonument zal het allemaal in 1935 gevierd gaan worden. Maar het grote feest is er nooit gekomen.

Eindhoven is dan een van de weinige steden in Nederland met een mannenoverschot. De reden ligt misschien in de jonge leeftijdsopbouw: er worden traditioneel nou eenmaal meer jongens dan meisjes geboren. Philips heeft met zijn politiek van werving van Noordnederlandse arbeidskrachten met bij voorkeur gezinnen met veel dochters de balans niet kunnen doen omslaan.

Hoewel er nog betrekkelijk weinig mensen in het bezit van een auto zijn, wordt het verkeer in snel tempo drukker. Massa's fietsen, auto's en vrachtverkeer kunnen in de binnenstad een chaos veroorzaken en het aantal verkeersslachtoffers neemt fors toe. Een rijbewijs krijg je zonder veel problemen als je de indruk wekt met een auto te kunnen rijden. Pas in juli 1934 worden in Nederland wettelijke uniforme verkeersborden ingevoerd. Als experiment wordt de Boschdijk van natriumverlichting voorzien. Voorrangswegen kent Eindhoven pas vanaf 1937.

De lokale politiek wordt gedomineerd door de katholieken. De R.K.-partij heeft met 25 van de 37 raadszetels de absolute meerderheid. Enig tegengewicht komt er van de rooie S.D.A.P. met 8 zetels. Verder zijn er alleen splinterpartijen met 1 zetel: de Vrijzinnig Democraten, de R.K. Vrije Lijst en voor de protestanten 1 zetel voor de Christelijke Historische Unie en 1 voor de Anti-Revolutionairen.
Het college van B. en W. bestaat uit Burgemeester Verdijk en zijn 4 (allemaal R.K.-partij) wethouders.
In raad en college is geen enkele vrouw vertegenwoordigd.

Inhoud

De adressen zijn gegroepeerd naar de volgende hoofdstukken:

CENTRUM: Binnenstad De oorspronkelijk middeleeuwse binnenstad, rond de Markt, Demer, Vrijstraat, Rechtestraat, Kerkstraat en Stratumseind en de kleinere zijstraatjes	CENTRUM: Rondom het centrum De stadsvesten (Vestdijk, Emmasingel, Keizersgracht, Wal) Rond de Tramstraat (Station, Dommelstraat, Kanaalstraat, enz.) Rond het Paradijs (Paradijslaan, Don Boscostraat, enz.)
CENTRUM: de Bergen en Wilhelminaplein Grote Berg Kleine Berg Willemstraat Wilhelminaplein	STRATUM: Dijk en de Elzent Stratumsedijk Aalsterweg De Elzent met straten als Elzentlaan, Bilderdijklaan, Le Sage ten Broeklaan, Poelhekkelaan, Jan Smitzlaan, Catslaan, Poirterslaan, Ruusbroeclaan, enz.
STRATUM: Geldropseweg, Joriskwartier Geldropseweg Heezerweg en verder Schalmstraat, Gasthuisstraat, Rozemarijnstraat, Heistraat, Azaleastraat enz.	STRATUM: Haven en Irisbuurt Haven: Kanaaldijk en Havenhoofd, Voorterweg en Stuiverstraat, Iris-terrein: Lodew. Houbenstraat, Fr. Sonniusstraat, Joh. van Eindhovenstraat, Gods. Rosemondtstraat, Adf. van Cortenbachstraat Bleekstraat, Havenstraat
STRATUM: Rochusbuurt De Rochusstraat en omgeving (Hoefkestraat, Kettingstraat, Tuinstraat), De Hertogstraat en omgeving, De St Jorisstraat, Pastoor Dijkmansstraat	STRATUM: Bloemenbuurt, Gerardusplein Bloemenplein en Bloemenbuurt-Noord Leostraat en Bloemenbuurt-Zuid St Gerardusplein en omgeving met o.a. de Biesterweg, Versantvoortstraat, Varenstraat, Dahliastraat, Seringenstraat, Orchideeënstraat, Gerarduslaan, Ranonkelstraat, enz. enz.
STRATUM: Leenderweg, de Roosten Leenderweg Roostenlaan de 'Rozenbuurt': straten tussen Leenderweg en Roostenlaan, rond het Kerstroosplein, zoals Pioenroosstraat, Wilgenroos-, Zonneroos-, Waterroos-, Stekelroos-, Bottelroos- en Heggenroosstraat	STRATUM: Kruidenbuurt De Kruidenbuurt: Akkermuntstraat, Kalmoesstraat, Kamillestraat, Korianderstraat, Kruizemuntstraat, Laurierstraat, Lavendelplein, Lavendelstraat, Thijmstraat, Venkelstraat, enz.
TONGELRE: Villapark Villapark met o.a. de Parklaan, Fuutlaan, Lijsterlaan, Kievitlaan, Goorstraat, Zandstraat, Fazantlaan, Lakerstraat, Treurenburglaan, Sperwerlaan, Pauwlaan, Reigerlaan, Nachtegaallaan, enz. enz.	TONGELRE: Tongelresestraat, Hofke en landelijk gebied Tongelresestraat 't Hofke en landelijk Tongelre met o.a. Wolvendijk, Loostraat, Koudenhovenseweg, Urkhovenseweg, Collseweg, enz.
TONGELRE: Klein-Tongelre, Lakerlopen Lakerlopen (Schildersbuurt) Doornakkers (Poeijersstraat e.o.) Klein Tongelre (Melkweg e.o.) Hofstraat en omgeving (Radiobuurt, Locomotiefstraat)	WOENSEL: Fellenoord, Limbeek Fellenoord Lijmbeekstraat met o.a. Oude en Nieuwe Bogert, Pruimenstraat, Het Eindje, Harmoniestraat, Binnenpad, Peperstraat, Bondstraat enz.
WOENSEL: Boschdijk, Oirschotsedijk Boschdijk Oirschotsedijk	WOENSEL: Woensel-West Woensel-West, de buurt die vroeger bekend stond als 't Lijntje, met de straten vernoemd naar wetenschappers, vooral natuurkundigen, zoals Edisonstraat, Marconilaan, Celsiusplein, Wattstraat, Drebbelstraat, Stephensonstraat, Humboldtplein, Newtonplein, Mickelersplein, enz
WOENSEL: Frankrijkstraat, de Barrier Frankrijkstraat Kronehoefstraat Barrierweg Pastoor v. Arsplein en o.a. Runstraat, Alard du Hamelstraat, Hendrik de Keyzerplein, Lieven de Keylaan, Jacob van Campenweg	WOENSEL: Hemelrijken en Zeeheldenbuurt Hemelrijken en de straten eromheen zoals De Vriesstraat, Houtstraat, Schoolstraat, Zoutmanstraat; De Van Kinsbergenstraat; Het Vredesplein en omgeving (Trompstraat, Heemskerkstraat, Piet Heinstraat, Weteringstraat); Woenselse Markt (westzijde)
WOENSEL: Kruisstraat, Gildebuurt Kruisstraat Woenselse Markt (oostzijde) Pastoriestraat Gildebuurt (Verwerstraat, Schoenmakerstraat, Bakkerstraat enz.)	WOENSEL: Woenselsestraat, kerkdorp Acht Woenselsestraat en landelijk Woensel Kerkdorp Acht met o.a. Vlokhovenseweg, Kaakstraat, Beekstraat, Sonseweg, Vaartbroekseweg, Tempelstraat, Oude Bossche Baan, Mensfortweg, Maas-, Waal, Lek- en Rijnstraat, Mispelhoefstraat, enz.
WOENSEL: Broek en Eckart Broek en Broekseweg met o.a. Brugstraat, Oude Torenstraat, Eckart en Eckartseweg en verder de Nieuwe Dijk en omstreken	STRIJP: Philipsdorp Het vanaf 1910 gebouwde Philipsdorp, tegenwoordig beschermd stadsgezicht, met straten als Frederiklaan, de Jonghlaan, Kastanjelaan, Plataanplein, Hulstlaan, Keerweerstraat, Iepenlaan, Lijsterbesstraat, enz. enz.
STRIJP: Oud-Strijp Schouwbroek, Gagelstraat Strijpsestraat Het Schoot, Schootsestraat met verder straten als Mathildelaan, Severusstraat, Doelenstraat, Kerkakkerstraat, Langdonkenstraat, Antoniusstraat	STRIJP: Botenbuurt, Zeelsterstraat, landelijk Strijp Hastelweg, Botenbuurt Zeelsterstraat, Bredalaan Landelijk Strijp verder o.a. St Trudostraat, Theresiastraat, Venstraat, Hurksestraat, Welschap, enz.
STRIJP: Drents Dorp Drents Dorp waaronder de Beukenlaan, Halvemaanstraat, Plaggenstraat, Kreugelstraat, Gelderlandplein, Kootwijkstraat, Eikenstraat, Meidoornplein, Zwaanstraat, enz. enz.	GESTEL/ STRIJP: Vonderkwartier, Oranjebuurt De buurt rond de Mauritsstraat: Julianastraat, Nassaustraat, Oranjestraat, Willem de Zwijgerstraat, enz. De buurt rond het Napoleonplein met straten als Amalia van Anhaltstraat, Sophia van Wurtemberglaan, Hendrik Casimirstraat, enz.
GESTEL: Hoogstraat Hoogstraat	GESTEL: Aan de Laagstraat De Laagstraat en omgeving: Mecklenburgstraat, Hagenkampweg, St Lambertusstraat, St Martinusstraat, Palingstraat, Baarsstraat, Christinastraat, enz.
GESTEL: Nieuw Gestel (Schrijversbuurt) Schrijversbuurt en o.a. Edenstraat, Akkerstraat, Ploegstraat, Helmerslaan, Guido Gezellestraat, Potgieterstraat, Binnewiertzstraat, Rodenbachlaan, Jan Luikenstraat, Nicolaas Beetsstraat, Da Costaweg, enz.	GESTEL: Gestelsestraat, Gennep Gestelsestraat, tussen Hoogstraat en Gestelsestraat: Scheidingstraat, Kreeftstraat, Rivierstraat, Spoorstraat, enz. Gennep en de Genneperweg
GESTEL: Blaarthem en de Bennekel Blaarthemseweg De Bennekel

Bronnen

Ik heb mijn informatie uit allerlei publicaties, administraties, sites, boeken, boekjes, kranten, enz. De voornaamste bronnen:

De ingescande uitgave van het "Algemeen Officieel Adresboek met lijst van bedrijven en Beroepen voor Eindhoven, bewerkt naar de gegevens van afdeeling Bevolking ter Secretarie en van Kamer van Koophandel en Fabrieken te Eindhoven", uitgegeven door de Gemeente Eindhoven, 1934
Eindeloos veel foto's en informatie op Eindhoven in Beeld
De foto's, digitale stamboom en oude Eindhovense kranten van het RHCE-archief
Oude adresboeken (1926, 1953, 1964, 1966, 1970) van de gemeente Eindhoven, aanwezig in het EIB-huis en het RHCE
Oude landelijke kranten op Delpher
Gemeentelijke woningdata en bouwjaren, gemeentelijke bedrijvenregisters 1975-1992 en telefoonboek 1995
Allerlei boeken en boekjes, om wat te noemen:

Boerderijen uitgegumd, een nieuw stadsdeel ingetekend - Jos en Bauke Hüsken (2012)

De 311 - De geschiedenis van de St Josephbouw in Lakerlopen - Astrid van Wijk, Harry Planken, Norbert van Onna (±1999)

De Blauwe Heraut - Vlugschrift voor de geschiedenis van Eindhoven en omgeving (2002-2007)

De canon van Eindhoven - Harry Lintsen, Peter Thoben e.a. (2009)

De joodse gemeenschap van Eindhoven 1940-1945- Phocas Kroon (2003)

Eindhoven 1909-2009 - uitgave FC Eindhoven (2009)

Eindhoven 1933-1945; Kroniek van Nederlands Lichtstad in de schaduw van het Derde Rijk - Frans Dekkers (1982)

Eindhoven een samenleving in verandering, deel II, 1920-1960 - Dr. J.M.P. van Oorschot (1982)

Eindhoven, open venster op Eckart - Martin H.G. Op den Buijs (1988)

Eindhoven vroeger en nu, delen I en II - Karel Vermeeren (1984-1985)

Eindhoven - verleden tijd - Karel Vermeeren (1982)

Eindhovens Verborgen Verleden - Jos en Bauke Hüsken (2006)

Filmhistorie in Eindhoven - Rob Smit (1985)

Gemeentepolitie Eindhoven, De geschiedenis van een korps 1920-1994 (link)

Groot Eindhovens kroegenboek - Suurland (1972)

Kunst in de Philips-reclame 1891-1941 - Frans Wilbrink (2009)

Licht op groen, parken en plantsoenen in Eindhoven - Gerrie Andela (±2005)

Operation Oyster Sinterklaasbombardement - uitgave ED (2011)

Over Eindhovense straatnamen en straatnaamgeving - Jan Spoorenberg (2012)

St. Catharina, Van Maerlant - 80 jaar lyceum in Eindhoven (1999)

Stadgenoten; Groot Woensels Memoriaal, delen I en II - Martin H.G. op den Buys (1998-1999)

Trilogie Tongelre oh Tongelre/ Tongelre te kijk/ Tongelre nog an toe van A.W.J.C. van den Boomen(2001-2008)

Uit doorgaans betrouwbare bron - De geschiedenis van het Eindhovens Dagblad - Cas van Houtert (2003)

Wielerclub Het Zuiden - 25 jaar een b(l)oeiende vereniging - Jan Schuijt (1995)

Voor de meeste panden heb ik het bouwjaar gegeven. Er zijn hiervoor verschillende bronnen (die elkaar soms ook tegenspreken). Bij de vooroorlogse jaartallen is het in de regel het bouwjaar zoals dat op het bouwplan bij het RHC staat. Voor de naoorlogse bouwjaren is het in de regel het jaartal van oplevering en van eerste bewoning. Dat kan soms verschillen van het bouwjaar volgens de BAG. Die BAG-'bouwjaren' zijn wel eens het 'planjaar' (feitelijke bouw kan soms 3 jaar later zijn) en soms gaat het om een verbouwjaar.

Bij veel adressen heb ik ook de winkeltjes en bedrijven die er nadien inzaten, vermeld. Hierin ben ik niet volledig. Als het gaat om b.v. aannemers, accountants of zakelijke dienstverlening laat ik het veelal achterwege. Bij horeca of middenstanders als slagers of bakkers probeer ik wel volledig te zijn.
Het gaat verder vooral om de oude, originele panden. Als het pand van 1934 later is gesloopt, dan laat ik de daarna in het nieuwe pand gevestigde bedrijven ook vaak buiten beschouwing.